Fotoğrafçılığın en temel amaçlarından birisi, insanlara görünmeyeni gösterebilmektir. Bunu yapmanın en güzel yollarından birisi ise “Uzun Pozlama” tekniğinden geçer. Gazi Tıp Fotoğraf Kulübü olarak gerçekleştirdiğimiz eğitim serisinin bir başka bölümü olan “Uzun Pozlama ve Gece Fotoğrafçılığı” dersinde bu tekniğin inceliklerinden ve kullanım alanlarından bahsedeceğim. Eğer fotoğrafçılığa yeni başlıyorsanız ilk önce “Temel Fotoğrafçılık Eğitimi” dersimize bakmanızı tavsiye ederim.
POZLAMA SÜRESİ NEDİR?
Pozlama süresi, fotoğraf makinesinin sensörünün ne kadar süreyle aktif kalarak bilgi toplayacağının, ışığa maruz kalacağının belirlendiği ayardır. Makinenin markasına, modeline göre bu süre 1/8000’den başlayıp ucu açık bir şekilde ilerleyebilir.
Pozlama süresinin değişmesi fotoğraf üzerinde iki farklı etkiye sebep olur. Bunlar parlaklık ve hareket hissi / hareketsizliğin vurgulanmasıdır. Pozlama süresinin kısa tutulması sensörün daha kısa süre ışığa maruz kalmasından dolayı daha karanlık bir fotoğrafın oluşmasını ve anın yakalanmasını (hareketsizliği) sağlar. Uzun pozlamada ise tam tersi bir şekilde fotoğrafın parlaklığı artar ve hareket hissi oluşmaya başlar.
Parlaklık Etkisi
Yukarıdaki örneklerde uzun ve kısa pozlamanın karşılaştırılmasını görüyoruz. Soldan sağa doğru gittikçe pozlama süresi artmış, sensörün de maruz kaldığı ışık miktarı arttığından dolayı fotoğrafın parlaklığı da onunla birlikte artmış.
Tabii uzun pozlama sırasında parlaklığın makul bir seviyede kalması da önemlidir. Yoksa fotoğrafta bazı detaylar kaybolmaya başlar. Yukarıdaki örnekleri inceleyecek olursak birinci kısımda yeteri kadar pozlanmamış bir fotoğraf görüyoruz. Kaldırımlarda ve binalarda bütün detaylar yok olmuş. Üçüncü kısma baktığımızda ise gereğinden fazla pozlanmış bir fotoğraf görüyoruz. Burada da bulutlara dair hiçbir detay belli olmuyor. Bu yüzden pozlama süresinde değişiklik yaparken dikkatli olmalıyız.
Hareket etkisi
Bu örnekte ise pozlama süresinin hareket veya hareketsizliğe olan etkisi görülüyor. Hareketli bir cismin fotoğrafını çekerken pozlama süresi kısaldıkça sensör, hareketin daha küçük bir anına tanık olur. Bu da cismi hareketsiz gösterir. Pozlama süresi uzadığında ise sensör hareketin daha büyük bir anına tanık olur. Bunun fotoğrafa aktarılması ise üçüncü rüzgar gülü gibi bir şekil oluşturur. Cismin bulanık görülmesi belki fotoğrafta bir hata gibi görülebilir ama hareket hissiyatını vurgulamak istiyorsanız bu bulanıklık işinize yarayacaktır. Çünkü siz ne kadar hareket eden bir cismi çekmiş olsanız da pozlama süresini kısa tuttuğunuzdan dolayı birinci rüzgar gülünde olduğu gibi hareket hissi uyandırmayan bir fotoğraf elde edersiniz ve fotoğrafınızı inceleyen birisi cismin hareketli olduğu yorumunu yapamaz.
UZUN POZLAMA
Uzun pozlamanın kullanıldığı birçok senaryo vardır. Hareket hissiyatı vurgulanmak istendiğinde, ışık koşulları yetersiz kaldığı zaman uygun derecede aydınlanmanın yakalanmasında, yıldız ve samanyolu çekimlerinde, steel wool (çelik yünü) çekimlerinde, light painting (ışıkla boyama) çekimlerinde pozlama süresi uzun tutulmaya çalışılır.
Uzun Pozlamada Dikkat Edilmesi Gerekenler
Dikkat edilmesi gereken birkaç detay var. Görüntülerde istenmeyen sarsıntıyı engellemek için bazı önlemlerin alınması gerekir.
Bunlardan ilki bir tripod kullanmaktır. Çünkü elinizin ne kadar titremeden sabit kalabildiğini düşünseniz de elle uzun pozlama yapmak olanaksızdır. 18-55 mm gibi geniş açı bir lens kullandığımızı varsayalım. Böyle bir lenste kadrajınızı titretmeden net bir fotoğraf çekebileceğiniz en uzun pozlama süresi yaklaşık 1/50 saniyedir. Bu değer kişiden kişiye değişiklik gösterebildiği gibi lensinize de bağlı bir durumdur, odak uzunluğunuz arttıkça bu süre daha da kısalır çünkü kadrajınız titremelere daha hassas bir hale gelir. Bunu telefonunuzun kamerasıyla bile test edebilirsiniz. En geniş açıda görüntüyü elinizle sabit tutmayı deneyin, daha sonra kameranızı en büyük zoom derecesine getirip tekrardan deneme yaptığınızda aradaki farkı göreceksiniz.
Önlem alınması gereken ikinci konu ise deklanşöre basma sırasında oluşacak olan sarsıntıyı engellemek için bir uzaktan kumandanın kullanılması veya daha cüzdan dostu bir yöntem olarak zamanlayıcı kurularak çekim yapılmasıdır.
UZUN POZLAMANIN KULLANILDIĞI ALANLAR
Samanyolu ve yıldız çekimi
Temel uzun pozlama kurallarının yanında dikkat edilmesi gereken bazı konular bulunmaktadır. Bunlar bazı ön hazırlıklar ve çekim sırasında dikkat edilmesi gereken noktalardır. Ön hazırlıklar; hava durumunun, ışık kirliliğinin, gökyüzü haritasının kontrolüdür.
Hava durumu: Eğer çekim yerine gidildiğinde hava bulutlu olursa çekim yapacak yıldız da görülemez.
Işık kirliliği: Şehir ışığı ve ay ışığı en büyük düşmanımızdır. Çünkü yıldızlardan gelen sınırlı ışık miktarının sensör tarafından algılanması çok zordur. Işığa olan hassasiyetin maksimum düzeye çıkarılmasından dolayı eğer ki çevrede başka ışık kaynakları varsa bu istenmeyen ışıklar yıldız ışığını baskılayacaktır ve elde edilen fotoğraf anlamsız bir ışık cümbüşünden ibaret olacaktır.
Gökyüzü haritası: Çekim yerine varmadan önce Samanyolu’nun hangi saatte gökyüzünde nerede bulunacağının belirlenmesi önemlidir. Eğer çok erken veya geç bir saat belirlenirse Samanyolu’nun tamamı ufuk çizgisinin üzerinde görülmeyebilir. (Birçok gökyüzü haritası bulunmaktadır. Bilgisayarda Stellarium, mobilde Night Sky uygulamaları tavsiyemdir.)
Çekim sırasında dikkat edilmesi gereken konular ise teknik detaylardır. En fazla miktarda yıldız ışığını yakalayabilmek için diyafram değeri en açık değere, pozlama süresi 15-20 saniye aralığına, ISO değeri de fotoğrafın kalitesini bozmayacak en yüksek değere getirilmelidir. Makinenin odak ayarı otomatik odakla yıldızlara odaklanacak kapasiteye sahip olmadığı için manuel odak yapılmalıdır. Samanyolu’nun tamamının kadraja sığdırılması için ise geniş açılı lens tercih edilmelidir.
Pozlama süresinin 15-20 saniye gibi spesifik bir aralıkta kullanılmasının önemli sebepleri vardır. Eğer 15 saniyenin altında pozlarsanız, yeterli aydınlanmayı elde edebilmek için ISO değerini gereğinden fazla arttırarak fotoğrafın kalitesinden fedakarlıkta bulunmanız gerekir. 20 saniyenin üzerinde pozlarsanız bu sefer Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönmesinden dolayı yıldızların hareketi fotoğrafta belli olmaya başlar. Yıldızlar nokta halinde değil, yukarıdaki fotoğrafta olduğu gibi kısa kısa çizgiler halinde görünmeye başlar.
Steel wool (Çelik yünü)
Çelik yününün yakılarak kıvılcım saçması sağlanır ve savrulurken dağılan kıvılcımlar uzun pozlamada çok güzel fotoğrafların oluşmasını sağlar.
Light painting (Işıkla boyama)
Uzun pozlama sırasında ışık kaynağının hareket ettirilerek fotoğrafta iz bırakması ile oluşturulur.
KAYNAKÇA:
(1) https://www.nelspruitphotographicsociety.com/february-2018—shutter-speed.php, Nelspruit Photographic Society, Photographic Tip of the Month, Erişim tarihi: 10.01.2021
(2) https://phlearn.com/magazine/exposure-bracketing-the-ultimate-guide-to-bracketed-photography/, PHLEARN, Exposure Bracketing: The Ultimate Guide to Bracketed Photography, Erişim tarihi: 10.01.2021
(3) https://br.pinterest.com/pin/358528820327431337/, Pinterest, Erişim tarihi: 10.01.2021
(4) http://www.birkarefotograf.com/uzun-pozlama-nasil-yapilir/, Bir Kare Fotoğraf, Uzun Pozlama Nasıl Yapılır?, Erişim tarihi: 10.01.2021
(5) https://vocal.media/photography/mistakes-beginner-filmmakers-and-photographers-make-2, Vocal, Mistakes Beginner Filmmakers (and Photographers) Make… #2, Erişim tarihi: 10.01.2021
(6) http://www.shainblumphoto.com/project/california-milky-way-night-sky/, Shainblum Photo, California Milky Way Photography, Erişim tarihi: 10.01.2021
(7) https://www.pxfuel.com/en/free-photo-ebyik, pxfuel, Erişim tarihi: 10.01.2021
(8) https://unsplash.com/photos/3WPPasyFQzk, Unsplash, Erişim tarihi: 10.01.2021
(9) https://www.diyphotography.net/heres-need-get-started-tube-light-painting-just-two-minutes/, DIY Photography, HERE’S ALL YOU NEED TO GET STARTED WITH TUBE LIGHT PAINTING IN JUST TWO MINUTES, Erişim tarihi: 10.01.2021
(10) https://www.pinterest.de/pin/861665341191921926/, Pinterest, Erişim tarihi: 10.01.2021
