Rembrandt’ı Tanıyalım:
Rembrandt Harmenszoon van Rijn’in Batı sanat tarihi içindeki önemi tartışılamayacak boyuttadır. 1606 Leiden , Felemenk (Hollanda) Cumhuriyeti doğumlu ressamımız eserlerindeki chiaroscuro*(ışık-gölge) kullanımı ve formların heykelimsi sağlamlığını artırmak için ışık/gölge kullanımı ile eserlerin yoğunluğuna katkıda bulunuyor. Bu yönleriyle Caravaggio ile haklı olarak ilişkilendirilse de kendisinin eserlerini görmüş olması olası değildir. Eserlerinden ilham alan sanat yönetmenleri kendisinden yüzyıllar sonra Rembrandt’ın eserlerindekine benzer ışık kullanımlarını sinemada başarılı şekillerde uygulamışlardır. Kendisi Hollanda Barok Dönemi’nin önde gelen sanatçılarından kabul edilir. Eline hiç fırça almamış olsaydı dahi gerek kendi döneminde gerekse de bizim dönemimizde özel bir parlaklığa sahip bir baskı ustası ve üretken bir öğretmen olarak ünlü olurdu. 40 yıla yakın süren kariyerinde 400 resim, 1000’den fazla çizim ve yaklaşık 300 gravür tamamladı.
Ah bir de İtalyan olsaydı!
Tüm hayatını İtalya’dan uzaklarda geçirmiş olmasına rağmen yüzyıl kadar önce bir İtalyan olarak doğsaydı şüphesiz Teenage Mutant Ninja Turtles olarak ünlenen Ninja kaplumbağalar grubuna ilham veren usta İtalyan sanatçılar Donatello, Leonarda, Michelangelo ve Raphael’le birlikte aynı grubun içinde olurdu. (Zygmont)
Ufak Bir Giriş,
Bu yazımızda hakkında konuşacağımız “Dr. Nicolaes Tulp’un Anatomi Dersi” isimli tablo 1632 yılında Amsterdam Cerrahlar Locası tarafından sipariş edilmiştir. Tablomuz neredeyse gerçek boyutlu olup 169.5 cm boy 216.5 cm genişlikle yağlı boya tuval üzerine yapılmıştır. (Rembrandt van Rijn, The Anatomy Lesson of Dr Nicolaes Tulp, 1632) Cerrahlar her yıl bir kere yaptıkları kadavra diseksiyonu ile yapılan toplantılar düzenlemekte ve bu derslerin tablolarını daha sonra topluma açık yerlerde sergilenmesi için sipariş etmekteydiler. Bu noktada Hollanda toplumunun sosyoekonomik yapısına da değinmek gerekiyor. 17. yy’da çoğunluğu Protestan olan toplumda kilisenin baskısının Katolik olan İtalya, Fransa gibi ülkelerden daha az olması kadavra çalışmalarının da daha rahat yapılabilmesine zemin hazırlamıştır. Örnek vermek gerekirse Leonardo da Vinci ve Michelangelo da kadavralar ve insan hareketlerinin anatomisi üzerine çalışmalar yapmış ancak bunları gizli yapmak zorunda kalmışlardı.
Yukarıda da belirttiğimiz sebeplerden ötürü anatomi dersleri bilet alınıp gidilebilen halka açık amfi tiyatrolarda düzenlenmekteydi, bu tabloda Dr. Tulp, yedi meslektaşı ile resmediliyor, bu kişilerin kolalı geniş yakalıklarından anlayabileceğimiz üzere toplumda yüksek sınıfta olan kişilerdir. Bütününe bakacak olursak resmin merkezinde bariz bir ışığın vurduğu kadavra bulunuyor, ancak kadavranın yüzünde Rembrandt’ın sıklıkla kullandığı umbra mortis (ölüm gölgesi)’i görmek mümkün. Kadavranın tam olarak görüşümüze sığması için açısal olarak küçültüldüğünü söyleyebiliriz. Bu tablomuzda kadavra olarak kullanılan beden işlediği suç yüzünden asılarak idam edilmiş biri olan Adriaan Adriaanszoon (Takma ad:Aris Kindt)’dır. Tabloda da boyun kısmı bu sebeple gizlenmiş olabileceği üzerinde duruluyor.
Kadavranın ayak ucunda gözümüze çarpan kitapsa anatomist Andreas Vesalius’un De Humani Coporius Humani (Fabric of the Human Body)(1543) kitabıdır.
Kadavra ve kitaptan sonra Dr. Tulp’e odaklanalım, önkol ve elin kas ve tendonlarını açtığını görüyoruz, sağ eli ile bu tendonları gösterirken sol eli ise bu tendonların uyarılması halinde elin nasıl bir şekil alacağını göstermektedir. Burada benim için üzücü olan bir gerçeği sizinle de paylaşmak istiyorum. Buradaki kol çizimi aslında hatalı, muhtemelen sağ elin çizimi ancak Rembrandt’ın böyle bir hatayı neden yaptığı tam bilinmemekle birlikte dönemin ders kitabından bakarak çizdiği düşünülmekte.
Tablonun diğer bir önemli olan unsuru olan 7 cerrahımıza bakalım. Dr. Tulp’e yakın olan ve arkada duran kişi elinde tablodaki kişilerin adları olan bir liste tutmaktadır. Onun hemen önünde olan ve kadavraya en yakın olan ikisi ise biri kaslara bakarken diğeri Dr.Tulp’un eline bakmaktadır. Onların arkasındaki ise kitaba bakmakadır. En arkada yukarıda olan kişi ise seyircilere bakmakta muhtemelen.
Hazır en arkadakine bakarken arka duvarda asılı afiş benzeri bir şey gözümüze çarpıyor. Üzerinde “Rembrandt. fv:1632”**yazmakta burada ressamın imzası ve eserin yapılış tarihi bulunmakta. Ufak bir hatırlatma da yaparak bitirelim: Rembrandt bu tabloyu tamamladığında 25-26 yaşlarındaydı.
Bu güzel eser şu an Mauritshuis Müzesi, Hauge, Hollanda’da bulunmakta. Rembrandt’ın grup portrelerine yeni bir soluk getiren, hem anı böyle güzel yakalayıp hem de kişilerin duygu ve duruşlarıyla dinamizmini bize böylesine güzel aktaran bu harika tablosuyla sizi baş başa bırakıyorum.
*: sanatta karanlık ve aydınlığın oluşturduğu zıtlık için kullanılan bir terimdir. Terim çoğunlukla tüm düzenlemeyi etkileyen, vurgulanmış zıtlıklar için kullanılır. Fakat ressamlar ve sanat tarihçileri vücut gibi üç boyutlu nesnelere hacim kazandırmak için yapılan, güçlü olmayan etkiler için de kullanırlar. (Işık gölge)
**: fv(fecit),özellikle sanatsal eserlerde kullanılan yaratıcının ismini belirten ifade.
İleri okumalar yapmak isteyenlere kaynaklarımı bırakıyorum, herhangi bir sorunuz olursa bana [email protected] adresi üzerinden sorabilirisiniz. ☺
Sanatla ve sağlıkla kalın.
Kaynakça
Anatomy Lesson of Dr Nicolaes Tulp (1632). (tarih yok). www.visual-arts-cork.com: http://www.visual-arts-cork.com/famous-paintings/anatomy-lesson-of-doctor-nicolaes tulp.htm adresinden alınmıştır
Barbara (2012) – Dr. Nicolaes Tulp’un Anatomi Dersi (Remembrandt). (2019, Haziran 2). YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=cLNgJNClW_g adresinden alınmıştır
Işık gölge. (tarih yok). https://tr.wikipedia.org: https://tr.wikipedia.org/wiki/Işık_gölge adresinden alınmıştır
Nihan Şen & Rembrandt | Bir Resim Bir Hikaye | 32. Bölüm. (2019, Kasım 7). YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=rEIy6_5YXYM&feature=youtu.be adresinden alınmıştır
Rembrandt. (tarih yok). en.wikipedia.org: https://en.wikipedia.org/wiki/Rembrandt adresinden alınmıştır
REMBRANDT Harmenszoon van Rijn. (tarih yok). www.wga.hu: https://www.wga.hu/frames e.html?/html/r/rembrand/26group/01group.html adresinden alınmıştır
Rembrandt van Rijn. (tarih yok). www.nga.gov/: https://www.nga.gov/collection/artist info.1822.html adresinden alınmıştır
Rembrandt van Rijn, The Anatomy Lesson of Dr Nicolaes Tulp, 1632. (tarih yok). https://www.mauritshuis.nl: https://www.mauritshuis.nl/en/explore/the
collection/artworks/the-anatomy-lesson-of-dr-nicolaes-tulp-146/ adresinden alınmıştır
Rembrandt’ın “Dr. Tulp’un Anatomi Dersi” İsimli Eseri (Sanat Tarihi) (Sanat Tarihi). (2017, Ocak 18). YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=Pknj2Ria92E adresinden alınmıştır
Teenage Mutant Ninja Turtles Painted As The Renaissance Painters They Were Named After. (tarih yok). www.boredpanda.com: https://www.boredpanda.com/renaissance-artists-teenage mutant-ninja-turtles-mural-owen-dippie-new
york/?utm_source=google&utm_medium=organic&utm_campaign=organic adresinden alınmıştır
THE ANATOMY LESSON OF DR NICOLAES TULP. (tarih yok). www.rembrandthuis.nl: https://www.rembrandthuis.nl/meet-rembrandt/rembrandt-the-artist/most-important work/the-anatomy-lesson-of-dr-nicolaes-tulp/?lang=en adresinden alınmıştır
The Anatomy Lesson of Dr. Nicolaes Tulp. (tarih yok). en.wikipedia.org:
https://en.wikipedia.org/wiki/The_Anatomy_Lesson_of_Dr._Nicolaes_Tulp adresinden alınmıştır
Van Rijn, Rembrandt Harmenszoon. (2005, Ocak 31). web.archive.org:
https://web.archive.org/web/20050312165350/http:/endeavor.med.nyu.edu/lit-med/lit med-db/webdocs/webart/van.rijn95-art-.html adresinden alınmıştır
Zygmont, D. B. (tarih yok). Rembrandt, The Anatomy Lesson of Dr. Tulp. khanacademy.org: https://www.khanacademy.org/humanities/renaissance-reformation/baroque art1/holland/a/rembrandt-the-anatomy-lesson-of-dr-tulp adresinden alınmıştır
