7 Ocak 2022’de Maryland Üniversitesi Tıp Merkezindeki (UMMC) Maryland Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde (UMSOM) alanında bir ilk olarak tarihi bir ameliyat gerçekleştirildi. Bilim insanları, ileri düzeyde kalp yetmezliğine ve ventriküler fibrilasyon adı verilen bir aritmiye sahip 57 yaşındaki Bennett’e son bir çaba olarak genetiği değiştirilmiş bir domuz kalbi nakletti. Bu ameliyat, hayvan organlarını insanlara başarılı bir şekilde nakletmek için on yıllardır süren çabada ileriye doğru atılmış büyük bir adım olarak görülüyor.

Daha önce 1984 yılında  Baby Fae deneyi olarak bilinen başka bir insan bir babun kalbi ile 21 gün yaşamıştı. Fakat hayvan organları genellikle insan vücudu tarafından hızlıca reddedildiği için uygulama kullanımdan kaldırılmıştı. Yine de domuzlardaki kalp kapakçıkları, pek çok yıldır insanlardaki kapakçıkların yerine kullanılıyor ve bu girişimler genelde başarıyla sonuçlanıyor.

Bu sefer genetik çalışmalar da işin içine dahil edilmiş. Domuz organlarının insanlardaki antikorlar aracılığıyla ani reddinden sorumlu üç gen “çalışmaz hale” getirilerek domuz kalbinin bağışıklık sistemince kabul edilmesinden sorumlu altı insan geni de genoma eklenmiş.Ek olarak da domuzdaki bir gen daha domuz kalp dokusunun aşırı büyümesini önlemek amacıyla etkisiz hale getirilmiş. Bu işlemle birlikte bağışçı domuzda, toplamda 10 benzersiz gen düzenlemesi gerçekleştirilmiş.

Bir başka canlı türünden insana yapılan ve zenotransplantasyon şeklinde bilinen organ nakli alanında dünyanın en önemli uzmanlarından biri olan Profesör Muhammed Mohiuddin, UMSOM fakültesine beş yıl önce katılmış ve Dr. Griffith ile beraber Kalp Zenotransplantasyon Programı’nı kurmuş. Dr. Mohiuddin programın Bilimsel/Program Direktörü görevini yürütürken, Dr. Griffith de Klinik Direktör olarak görev yapıyor.Mohiuddin yıllardır süren çalışmaları sonucunda babunların nakledilmiş domuz kalpleri ile 9 aya kadar yaşadığını söylüyor.Bu karmaşık araştırmaların zirve noktasında da bu yöntem ile gerçekleştirdiklerini ameliyatın olduğunu belirtiyor.

Bu veriler doğrultusunda da ABD Gıda ve İlaç Dairesi başka seçeneği bulunmayan son aşamadaki bir kalp hastasına nakil yapılması için yılbaşından bir gün önce genişletilmiş erişim (insani kullanım) programıyla ameliyat için acil kullanım izni vermiş. Ciddi veya ölümcül bir sağlık durumuyla karşı karşıya kalan hastaların tek seçeneği deneysel bir tıp ürünü (bu vakada genetiği değiştirilmiş domuz kalbi) olduğu zaman, genişletilmiş erişim programı uygulanıyor. İzin, hastanın kurtarılması ümidiyle veriliyor.

Genetiği değiştirilmiş domuzu UMSOM’daki zenotransplantasyon laboratuvarına bir tıp şirketi olan Revivicor sağlamış. Dr. Griffith ve Dr. Muhiddin’in öncülük ettiği ameliyat takımı, nakil ameliyatının yapılacağı sabah domuzun kalbini alarak kalbin ameliyata kadar korunmasını sağlayan XVICO Kalp Kutusu adlı perfüzyon cihazına yerleştirmiş. Bennett’e de bağışıklık sistemini baskılamak ve vücudun yapay organı reddetmesini önlemek üzere tasarlanan geleneksel reddetme karşıtı ilaçların yanı sıra Kiniksa Eczacılık tarafından yapılan KPL-404 adlı deneysel bir antikor ilacı verilmiş. Kiniksa,bir süredir romatoid artrit tedavisi olarak KPL-404 üzerinde çalışıyor ve Mayıs 2021’de sağlıklı gönüllülerde yapılan bir güvenlik denemesinden olumlu sonuçlar aldığını duyurmuştu.KPL-404, CD40 adı verilen hücresel bir reseptöre bağlanarak, antikor üreten B hücrelerinin aktivitesini baskılayarak ve bağışıklık sisteminin bir istilacıya tepkisini koordine eden T hücreleri ile çapraz konuşmalarını engelleyerek bu antikorların üretimini durdurur. Mohiuddin, “Değiştirilmiş gen yardımcı oluyor ancak kariyerim boyunca ana odak noktam olan anti-CD40 antikorunun oyunun kurallarını değiştirdiğini düşünüyorum” diyor.

Pek çok bilim insanı bu gelişmelerin çığır açıcı olduğunu ve başarı ile devam edilirse pek çok insanın hayatının kurtulacağını düşünüyorlar. Bunlardan birisi olan Maryland Üniversitesi Tıp Merkezinin Rektörü ve CEO’su tıp doktoru Bert W. O’Malley, de “Bu gerçek manada tarihsel ve abidevi bir adım.Uzun zamandır organ krizine yönelik geçerli bir çözüm olarak zenotransplantasyon vaadine ilişkin ilerlemelere yön veren araştırmaların en ön saflarında olsak da, pek çok kişi bu çığır açan gelişmenin çok daha sonraları yaşanacağına inanıyordu. Benim için geleceğin artık geldiğini söylemekten daha gurur verici bir şey olamazdı. UMMC ve UMSOM’daki hekimler ve bilim insanlarımızdan oluşan yetenekli takımımız, ivedi ihtiyaç durumundaki daha fazla hasta için hayata tutunacak dal sağlayabilecek tıbbi keşifleri ilerletip bunların uyarlanmasını sağlamaya devam edecek.” diyerek ümit verici bir konuşma yapıyor.

Ameliyat sonrasında  hastanın durumunun iyi olduğu belirtiliyor. ABD’nin Maryland eyaletinde yaşayan David Bennett isimli hasta, önümüzdeki günlerde dikkatli şekilde takip edilerek naklin başarılı olup olmayacağına bakılacak. Umuyoruz ki her şey sorunsuz bir şekilde ilerler ve organ nakli bekleyen binlerce kişiyi kurtarma şansımız olur…

Kaynakça

J.Young, L. (2022, Ocak 12). The first successful pig heart transplant into a human was a century in the making. Popular Science: https://www.popsci.com/science/first-pig-heart-transplant/ adresinden alındı

Kotz, D. (2022, Ocak 12). Bir İnsana İlk Defa Başarılı Şekilde Domuz Kalbi Nakledildi. Popular Science: https://popsci.com.tr/bir-insana-ilk-defa-domuz-kalbi-nakledildi/ adresinden alındı

Metcalfe, T. (2022, Ocak 11). Surgeons transplant pig’s heart into dying human patient in a first. Live Science: https://www.livescience.com/first-pig-heart-transplant-to-human adresinden alındı

Reardon, S. (2022). First pig-to-human heart transplant: what can scientists learn? Nature, 305-306.

Servick, K. (2022, Ocak 12). Here’s how scientists pulled off the first pig-to-human heart transplant. Science: https://www.science.org/content/article/here-s-how-scientists-pulled-first-pig-human-heart-transplant adresinden alındı

Winson, C. (2022, Ocak 11). How a pig heart was transplanted into a human for the first time Read more: https://www.newscientist.com/article/2304167-how-a-pig-heart-was-transplanted-into-a-human-for-the-first-time/#ixzz7IokLtHfJ. New Scientist: https://www.newscientist.com/article/2304167-how-a-pig-heart-was-transplanted-into-a-human-for-the-first-time/ adresinden alındı