FARKINDALIK

İLERİ DÖNÜŞÜM: ÖNE ÇIKMASI GEREKEN KAVRAM

İnsan, yeryüzünün en tehlikeli varlığı bence…  Varoluşundan bu yana insanlık olarak ihtiyaçlarımızı karşılamak adına üretim ve tüketim faaliyetleri içindeyiz. Fakat bunu yaparken hem zaten sınırlı olan kaynakları hunharca tüketiyoruz hem de tükettiklerimizden oluşan atık ve çöplerle doğayı kirletiyoruz. Dünya nüfusunun da hızlıca arttığını düşünürsek yakın gelecekte insanoğlu, hammadde üretimi ve kaynak bulma konusunda ciddi sıkıntı çekecek. Aynı zamanda tabiatın dokusuna zarar verdiğimiz için tüm canlıların ekolojik dengesi şimdiden olumsuz yönde etkilenmeye başladı.

Peki, hem kaynakların hızlıca tükenmesini hem de oluşturduğumuz atık miktarını en aza indirmek için neler yapabiliriz?

Genelde tüketim faaliyetimizin sonucu oluşan çöpler; ya toprağa gömülerek ya yakılarak ya da okyanuslara dökülerek yok edilmeye çalışılır. Ne yazık ki bu üç yöntem de çevreyi kirletir. Yani çöpleri yok etmek için çok da etkili bir yöntemimiz yok. Atık malzemelerin tekrar kullanılması için ilkokuldan beri kulak aşinası olduğumuz geri dönüşüm tekniklerini kullanmaktayız. Terim olarak geri dönüşüm; kullanım dışı kalan cam, kağıt, alüminyum, plastik, pil, beton, organik atıklar, elektronik atıklar, demir, ahşap ve metal gibi malzemelerin çeşitli geri dönüşüm yöntemleri ile hammadde olarak tekrar üretim sürecine kazandırılmasıdır. Geri dönüşüm, hem doğaya verilen zararı azaltmamıza hem de hammadde ve enerji tasarrufu yapmamıza olanak sağlar. Eminim ki geri dönüşüm hakkında hepiniz az çok bilgi sahibisiniz. Peki, geri dönüşüm kavramına göre nispeten yeni bir kavram olan “ileri dönüşüm” kavramını hiç duymuş muydunuz?

İleri dönüşüm (upcycling) kavramı, atık maddelerin herhangi bir işlemden geçmeden daha farklı bir amaca hizmet edecek şekilde kullanılması ya da onunla tamamen yeni başka bir ürün elde edilmesi anlamında kullanılır. Geri dönüşüm ve ileri dönüşüm, çok benzer kavram gibi görünseler de aslında aralarında temel farklar vardır. Hem geri dönüşümde hem de ileri dönüşümde atıkların doğaya atılması en aza indirilebilir ve hammadde üretimi açısından ciddi enerji tasarrufu sağlanabilir. Ama geri dönüşümde atıkların fiziksel veya kimyasal ön işlemlerden geçirilmesi söz konusu iken ileri dönüşümde böyle bir şeye gerek yoktur. Örneğin Japonya, 2020 Tokyo Olimpiyatları için ürettikleri madalyaları atık elektronik malzemelerden üretti. Elektronik malzemelerden altın, gümüş gibi maddelerin ayrıştırılıp madalya üretilmesi geri dönüşüm işlemidir. Ama biz, evlerimizde kullanmadığımız şişe, çamaşır bidonu gibi malzemelerin üst kısmının kesilip alt kısmının hayal gücümüze göre boyayıp çiçek saksısı olarak kullanırsak bu ileri dönüşüm olmuş olur.

NEDEN “İLERİ DÖNÜŞÜM”?

  1. İnsan nüfusunun artışına paralel olarak artan tüketim, doğal dengeyi bozmaktadır. Bu da tüm canlıların yaşamını tehdit etmektedir. İleri dönüşüm sayesinde doğaya atılan atık miktarı azaltılabilir.
  2. Geri dönüşümde karşılaştığımız atıkları ayrıştırma amacıyla yapılan fiziksel ve kimyasal işlemlere gerek yoktur. Geri dönüştürülmüş malzemelerde görülen kalite düşüşü gibi sorunlarla karşılaşmayız. Bu, bize geri dönüşüm işlemlerine göre daha fazla enerji, para ve zaman tasarrufu sağlar.
  3. İleri dönüşüm ile yapabileceğimiz şeyler sınırsızdır. Hayal gücümüzü ve yaratıcılığımızı kullanarak evlerimizde kullanmadığımız pek çok ev eşyasından bambaşka yerlerde kullanabileceğimiz ürünler tasarlayabiliriz.

PEKİ, BİZLER NELER YAPABİLİRİZ?

GÜTBAT Sosyal Farkındalık ekibi olarak 2023’ ün başında hastanemiz çevresinde sürekli gördüğümüz kedilerimiz için hastane çevresine kulübeler yerleştirdik. Aynı zamanda kediler için pet şişelerden mama kapları yaparak ileri dönüşüm adına güzel bir örnek oluşturduk. Peki, başka neler yapabiiriz?

  • Evlerimizde kullanmadığımız kıyafetlerimizi kesip dikerek bez çanta oluşturabiliriz.
  • Kullanmadığımız ilaç kutusu gibi malzemelerin etrafını elişi kağıdı ile kaplayarak çalışma masamız için bir kalem kutusu tasarlayabiliriz.
  • Damacanaların üst kısmını keserek bir çöp kutusu yapabiliriz.
  • Yoğurt kaplarını kullanarak evlerimizde çiçeklerimizi ekebileceğimiz saksılar yapabiliriz.
  • Kullanılmayan tadilat malzemelerini atık olarak değerlendirmek yerine bu malzemelerden fotoğraflarımızı koyabileceğimiz çerçeve yapabiliriz.
  • Eski CD’leri kullanarak kapı süsü yapabiliriz.

Bir diğer örnek ise 2016 yılında Çankırı Belediyesi’ne ait. Uçuş ömrünü tamamlayan Airbus A300 tipi yolcu uçağının iç kısmını çocukların rahatça kullanabileceği bir kütüphaneye dönüştürdü. Burada da hem ileri dönüşüm adına hem de çocukların okuma alışkanlığı kazanması açısından büyük ve iddialı bir örnek görüyoruz.

Bu tarz örnekleri çoğaltabiliriz. Üstte de bahsettiğim gibi büyük kısmı bizim yaratıcılığımıza ve hayal gücümüze kalmış. Şunu unutmamak gerekir ki ileride çocuklarımıza daha güzel bir dünya bırakabilmek için herkesin elini taşın altına koyması gerekir. Atacağımız küçük adımlarla doğaya verdiğimiz zararı en aza indirebiliriz. Geri dönüşüm sayesinde doğaya verdiğimiz zarar azaltılabilir ama her atığın geri dönüşüme uygun olmaması ve tekrar kullanımda kalitesinin düşmesi gibi nedenlerden dolayı tek başına yeterli değildir. Bu yüzden ileri dönüşüm adına hepimiz küçük adımlar atabiliriz. Aynı zamanda devletler de bu konuya daha fazla önem vermelidir. Daha yaşanabilir bir dünya dileğiyle…

YAZAR: GÜTBAT Sosyal Farkındalık Ekibi’nden Ahmet ÜNVER

KAYNAKÇA:

Daha Fazla Göster

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Başa dön tuşu